Францiшак Багушэвiч (Ф.Б.) нарадзiуся 9 сакавiка 1840г. у фальварку Свiраны, непадалеку ад Вiльнi, у шляхецкай сям’i. У 1846 г. Багушэвiчы пераехалi на Ашменчiчыну у фальварак Кушмены. Атрымаушы першапачатковую адукацыю дома, Б. затым вучыуся у Вiленскай губернскай гiмназii, якую скончыу у 1861 годзе. Навучанне было платнае. Была спроба набыць i вышэйшую адукацыю. У 1861г. ен паступае у Пецярбургскi унiверсiтэт на фiзiка-матыматычны факультэт, але выключаны за удзел у студэенцкiх хваляваннях. Вяртаецца на радзiму.
У 1863 прыняу актыуны удзел у паустаннi. Каб пазбегнуць праследвання, пакiдае радзiму. Едзе на Украiну, дзе паступае у Нежынскi юрiдычны лiцэй (заканчвае у 1868). З 1869 Ф.Б. працуе у розных судовых установах. Пачау пiсаць свае вершы яшчэ у Нежынскiм лiцэi, але займацца лiтар. дзейнасцю стау толькi пасля вяртання на Радзiму. Царызм праследавау паэзiю Б., таму тот быу вымушаны друкаваць свае творы за межамi Радзiмы.
У 1891г. у Кракаве пад псеуданiмам "Сымон Рэука з-пад Барысава” выйшау яго зборнiк "Смык беларускi". Два другiх яго зборнiкi "Беларуская скрыпачка” i "Беларускiя расказы” царская цензура не дапусцiла да друку. Аднак не толькi гэтыя зборнiкi, але i многiя iншыя творы Б. не былi надрукованы i бясследна згiнулi. Нягледзячы на забарону, творы Багушэвiча знаходзiлi дарогу да чытача. Яны распаусюджвалiся у рукапiсах, i падабалiся народу за праудзiвасць i народнасць.
Талент Б. багаты i разнастайны, ён выступау у лiтаратуры як паэт, празаiк i публiцыст. Творы Б., якiя дайшлi да нас, напiсаны пераважна у 80-90 гады. Гэта эпоха у гiсторыi Расii i Беларусi характэрная разгулам здрадай i абудженнем рабочага класа, якiя i паклалi глыбокi адбiтак на усю яго творчасць. Б. брау матерыял для сваiх творау з народн. жыцця. Жывая сувязь з народам, з вызваленчым рухам, з'яуляецца характэрнай рысай яго творчасцi. Моцна уплывала на яго творчасць руск. i украiнская лiтаратуры. Ён захапляуся байкамi Крылова, перакладау iх на бел. мову, цiкавiуся вальналюбiвай паэзiяй Лермантава.
Асноунай тэмай паэзi Багушэвiча з'яуляецца жыццё бел. сялянства. Паэт добра ведау настроi сялянства i праудзiва намалявау становiшча народа дарэформ. перыяду.
”Быу у чысцы". У гэтым вершы ён высмеяу царскiя рэформы, ускрыу iх анцiнародную сутнасць (тэма жыцця). Б. глыбока перажывау сацыяльную крыуду i абяздоленнасць народа. Тэме бязмернага народнага гора прысвяцiу адзiн з лепшых вершау "Гора". Гэты верш ён назвау песняй. Гора выступае у выглядзе жывой злой iстоты. Барацьба чалавека з апаноуваушым горам i складае змест вершаю Б. не толькi паказвае цяжкае становiшча бел. сялянства, але i указвае на прычыны яго беднасцi, якiя ён бачыць у грамадска-палiтычн. парадку таго часу ("Бог няроуна дзеле"). У радзе сваiх вершау Б. стварыу вобразы "новых паноу” (капiталiстау), ён малюе iх у сваiх вершах як бязлiтасных дражнiкау "У судзе". Ён ускрывае царскiх чыноунiкау, якiя жорстка прыгняталi народ, здеквалiся з яго.
У вершы "Не цурайся” паказаны вобраз селянiна, якi пачау задумвцца над сваiм жыццем i шукаць з яго выйсце. Верш пабудавны на сацыяльных кантрастах. Вобраз пана i мужыка падаюцца у форме супраць пастаулення (пан -- багаты адукаваны, мужык -- цемны, бедны).
Верш "Ахвяра” належыць да палiтычнай лiрыкi. У iм ён паказвае свае грамадскiя iдэалы. Паэт услауляе такiя парадкi, дзе няма прыгнету i эксплуатацi чалавека чалавекам. Кожны радок гучыць заклiкам да брацтва.
У сваiм першым творы, у "Прадмове” да зборнiка "Дудка беларуская”, Б. ставiу мэту -- будзiць павагу да сваей мовы, лiтаратуры, культуры, абудзiць нацыянальную свядомасць народа. ”Прадмова” -- глыбока патрыятычны твор. Б. выступае як патрыет Радзiмы. Ф.Б. выступау у бел. лiтаратуры як заснавальнiк крытычнага рэалiзму. (Рэалiзм -- творчы метад, якi патрабуе перш за усе праудзiвага паказу жыцця, адлюстравання яго такiм, якое яно есць). Рэалiзм Б. мае крытычны характар. Аб гэтым сведчаць яго творы у якiх iдзе размова пра народнае жыцце, пра белар. селянiна i яго прыгнятальнiкау. Б. надавау лiтаратуры вялiкае выхавауча-пераутваральнае значэнне. Паэзiя Б. давала праудзiвае уяуленне аб жыццi, абуджала пратэст, рэвалюцыянiзавала яго настроi i думкi. У творчасцi Б. можна вылучыць тры узаемазвязныя тэмы:
· крытыка паслярэформеннай капiталiстычнай рэчаiснасцi;
· паказ сацыяльнага становiшча сялянства;
· выяуленне патрыятычных настрояу i пачуццяу.
Паэзiю Б. вызначае глыбокае пранiкненне у сацыяльн. сутнасць з'яу жыцця. Творчасць паэта мела яскрава выражаны палiт. характар. Многiя вершы маюць публiцыстычны жанр: верш-прамова, верш-фельетон. Паэт-дэмакрат робiць галоуным героем сваiх вершау чалавека працы. Працоуны чалавек паказваецца у творах з сiмпатыяй i захапленнем. Ён -- герой жыцця, стваральнiк усяго лепшага, увасабленне справядлiвасцi, маральнасцi.
Верш "Ахвяра". Герой твора звяртаецца да бабулькi з просьбай памалiцца за яго. Галоунае, чаго ён жадае сабе -- "каб я панам нiколi не быу". Герой верша марыць самай высокай дабрачыннасцю -- жыць працай рук сваiх, самому араць сваю зямельку, жадае быць гуманным, справядлiвым, добрым сем'янiнам, бацькам для дзяцей.
Б. быу першым беларускiм народным паэтам. Iдэалы, якiмi кiравауся ён, мелi глыбока народны характар. Ён шырока выкарыстовау здабыткi бел. фальклора, мноiя творы напiсаны па матывах бел. казак, паданняу, песень. З творау Ф.Б., у якiх расказваеца пра жыцце народа, паустае яркi вобраз бел. селянiна. Раскрываецца ён урозных планах. Ён паказаны як ахвяра iснуючага несправядлiвага ладу жыцця, як iстота, над якой чыняцца страшэнныя здзекi. Мужыка усе ушчымляюць, крыудзяць. Б. гнеуна пратэстуе супраць такiх адносiн да мужыка. Ён падкрэслiвае думку, што мужык -- чалавек, якi заслугоувае самай высокай павагi, бо яго працай кормiцца свет, бо ён стваральнiк усiх матэрыяльных каштоунасцей на зямлi. Б. абараняе мужыка, сцвярджае думку аб яго высокiх маральных якасцях, паказвае як у мужыка паступова прачынаецца усведамленне сваей чалавечнай годнасцi.
Адным з самых яркiх творау, у якiм раскрываецца усведамленне селянiнам сваей чалавеч. годнасi, з'яуляецца верш "Не цурайся". У iм ён дае волю мужiку самому выказвацца пра усе тое, што набалела у яго душы. Верш напiсан у форме звароту селянiна да iнтылiгента-панiча, якi цураецца народа, не цiкавiцца яго жыццем. У голасе героя чуецца скарга на нядолю, просьба дапамагчы у бядзе, гнеуная абвiнавачванне паноу, высокае усведамленне чалавечага гонару. Селянiн не проста скардзiцца, ён выказвае патрабаванне лепшага жыцця, патрабуе асветы. Верш -- палемiчны, выкрывальны маналог.
Верш "Гора” -- пра гора-нядолю, якiя праследуюць селянiна. Куда б нi кiнуся ён -- нiяк не можа пазбыцца гора. Герой змагаецца з горам: кiдае яго у рэчку, у полымя i iнш. Але усе дарэмна. Простаму чалавеку-працаунiку у жыццы не пазбыцца гора. Пры усей безвыходнасцi становiшча у героя есць надзея, што яму удасца "заспявць вясела", "што вечна так не будзе". Памер Ф.Б. 15 красавiка 1900г., у Кумлянах.
Другие работы по теме:
Палемічная літаратура канец ХVI - пачатак XVII ст..
Да палемiчнай лiтаратуры адносяцца памфлеты, звароты, адкрытыя лiсты, трактаты, адозвы i iншыя вiды творчасцi, тэматычна звязаныя з актывiзацыяй палемiкi вакол пытання пра аб'яднанне царквы i касцёла пад вяршынствам папы рымскага, так званай iдэi унii. Лiтаратурная палемiка пачалася пасля выхаду кнiгi Бенядзiкта Гербеста "Указанне шляху", у якой ставiлася пытанне аб неабходнасцi царкоўнай унii з Рымам у iнтарэсах праваслаўнай царквы Вялiкага княства Лiтоўскага.
Патрыятычная лірыка ў паслярывалюцыйнай творчасці Янкі Купалы
Патрыятычная тэматыка ў творчасці Я. Купа-лы займае галоўнае месца. Лешпыя вершы дарэ- валюцыйнага часу і творы, напісаныя ў савецкі час, прысвечаны радзіме і родным мясцінам, гісторыі і сучаснасці. Яны паэтызуюць прыга-жосць прыроды, годнасць і духоўнае багацце чалавека працы. Праўда, эмацыянальны лад патрыятычнай лірыкі савецкага часу значна адрозніваецца ад вершаў дарэвалюцыйных.
Першы народны артыст Беларусі драматургічная спадчына Уладзіслава Галубка.
Тэматыка драматычных твораў У. Галубка даволі разнастайная. У іх уздымаюцца маральна-этычныя праблемы ("Душагубы"), крытыкуюцца царскія чыноўнікі і суддзі, сацыяльна-палітычныя парадкі ў царскай Расіі ("Пісаравы імяніны", "Суд"), адлюстроўваецца жыццё ў Заходняй Беларусі ("Краб", "Белы вянок") і барацьба сялян у часы рэвалюцыйных хваляванняў ("Бязвінная кроў").
Гляджу я ў потнае акно вялікай будучыні... творчасць Міхася Чачота.
Я шумлівы чарот, я мяцежны бунтар. Я балота буджу гучным шумам. У вадзе я жыву і абмыт дажджом хмар, Але змоўкнуць не дам сваім струнам. М. Чарот Творчасць М. Чарота ў многім тыповая для пакалення пісьменнікаў, што прыйшло ў літаратуру адразу пасля Кастрычніка. Яго творам уласцівы рамантычная акрыленасць, урачыстасць, узнёсласць, дынамічнасць, мяцежна-бунтарскі дух.
Мінулае вучыць нас як жыць сёння па творах Яна Баршчэўскага.
Лiтаратурную дзейнасць Ян Баршчэўскi пачаў у Полацкай калегii паэмамi "Пояс Венеры" i "Псiхея", вытрыманымi ў стылi польскага класiцызму. Твораў, напiсаных на беларускай мове, захавалася мала. Гэта дыдактычныя вершы "Дзеванька" i "Тарэлiца", а таксама паэма "Рабункi мужыкоў" ("Размова хлопаў"), прысвечаная падзеям 1812 г.
Вобразы Паўлінкі і пана Быкоўскага ў камедыі Янкі Купалы Паўлінка.
Паўлінка і пан Быкоўскі з'яўляюцца цэнтральнымі вобразамі камедыі "Паўлінка". Увесь сюжэт п'есы будуецца на супрацьпастаўленні і супрацьстаянні гэтых двух герояў. Такі прыём дазволіў аўтару стварыць не толькі каларытныя і запамінальныя вобразы, але і цудоўную, адметную беларускую камедыю. Паўлінка з'яўляецца ўжо ў першым акце п'есы, і ўсе далейшыя падзеі прама або ўскосна звязаны з ёю.
Супярэчлiвасць характару Тулягi у камедыi Кандрата Крапiвы Хто смяецца апошнiм.
У камедыi Кандрат Крапiва (К.К.) ставiць i вырашае праблему духоунага выпрамлення i аднаулення чалавека ва умовах сацыяльнага грамадства на вобразе Тулягi. Драматург паказвае, што Туляга -- чалавек крыштальнай сумленнасцi, але вялiкi баязлiвец. Калi Гарлахвацкi перыядычна запалохваючы i шантажыруючы, спрабуе схiлiць на несумленны шлях Тулягу, ен адважваецца зауважыць нахабнiку, што пiсаць навуковую працу для iншых -- учынак несумленны, дрэнны.
Супярэчлівы характар адносін В.Дуніна-Марцінкевіча да прыгоннага ладу ў паэме Гапон
Асноўная тэма паэмы «Гапон» — паказ жыц-ця беларускага сялянства ў часы прыгону. 3 гісторыі мы ведаем, наколькі цяжкім і бяспраў-ным было становішча сялян у тую пару. Чала-век быў прывязаны да пана і поўнасцю залежаў ад яго. Адным з найстрашнейшых праяўлен-няў прыгонніцтва была рэкруцкая павіннасць — шматгадовая цяжкая салдацкая служба цару без згоды на тое маладога чалавека.
Гартаючы старонкі твораў Івана Шамякіна.
Народны пісьменнік Беларусі Іван Шамякін належыць да пакалення пісьменнікаў, маладосць якіх была апалена і загартавана вайной. Магчыма, па гэтай прычыне большасць яго твораў так ці інакш звязана з падзеямі Вялікай Айчыннай вайны. Тэме вайны прысвечаны аповесці "Помста", "Гандлярка і паэт", "Ахвяры", раманы "Глыбокая плынь", "Снежныя зімы", "Сэрца на далоні", пенталогія "Трывожнае шчаеце".
Творчасць Яна Чачота.
Творчы шлях Яна Чачота, сябра вядомага паэта Адама Мiцкевiча, даволi складаны. У час навучання ў Вiленскiм унiверсiтэце ўступiў у тайнае студэнцкае таварыства фiламатаў (фiламаты садзейнiчалi ўсеагульнай "асвеце", вывучэнню гiсторыi роднага краю, вусна-паэтычнай народнай творчасцi), дзе з'яўляўся кiраўнiком лiтаратурнага аддзела.
Праблема народнага таленту ў паэме Максіма Танка Люцыян Таполя
Тэма народнага таленту характэрна як для фальклору, так і для мастацкай літаратуры. У вобразах песняроў, музыкаў, мастакоў увасоб-лены таленавітасць беларускага народа, яго прага да свабоды. Беларуская зямля заўсёды славілася людзьмі, якія ўшаноўвалі сваім ма-стацтвам працавітасць і майстэрства, свабода-любства простага народа.
Вобразы Петрака і Сцепаніды ў аповесці В. Быкава Знак бяды.3
Вайна наклала глыбокі адбітак на творчасць Васіля Быкава, які прыйшоў ў літаратуру з палымяным жаданнем расказаць пра жахі яе ад імя цэлага пакалення, ад імя тых дзевяноста сямі працэнтаў сваіх равеснікаў, якія загінулі, не вярнуліся з крывавых палеткаў вайны. Галоўнай тэмай твораў В. Быкава з'яўляецца франтавое жыццё, партызанская і падпольная барацьба беларускага народа супраць фашысцкіх захопнікаў.
Новая зямля энцыклапедыя жыцця беларускага сялянства ў дарэвалюцыйны час.
Не выпадкова паэму *Новая зямля» лічаць энцыклапедыяй сялянскага жыцця. У гэтым творы, як ні ў якім іншым, вельмі падрабязна і па-мастацку апісаны побыт беларускага селя-ніна: яго гаспадарка, праца, занятак. Акрамя таго, вельмі даходліва перададзены аўтарам кло-паты селяніна, яго думкі, мары, спадзяванні.
Кандрат Крапiва драматургiчна-iдэйны змест песы Хто смяецца апошнiм. Жанр твора
Талент К.К. асаблiва праявiуся у жанры драматургii. У яе ён прыйшоу у сярэдзiне 30-х гадоу. К гэтаму часу бел. драматургiя мела свае мастацкiя здабыткi. На сцэнах бел. тэатрау з поспехам ставiлiся п'есы Галубка, Чорнага, Гарбацэвiча. Па словах самаго аутара, рознiца памiж байкай i камедыяй хутчэй колькасная, чым якасная.
Ідылія В. Дуніна-Марцінкевіча.
На долю п'есы В. Дунiна-Марцiнкевiча "Iдылiя" (другая назва — "Сялянка") выпаў шчаслiвы лёс. Напiсаная ў 1846 г., яна i ў нашы днi з поспехам ставiцца на сцэнах многiх тэатраў, карыстаецца папулярнасцю ў гледачоў. Сам аўтар, якi быў душою аматарскага калектыву i ўдзельнiчаў у многiх яго пастаноўках, з сiмпатыяй адносiўся да герояў "Iдылii".
Шлях першапраходцы пра творчасць В. У. Дуніна-Мартінкевіча.
Асоба В. Дуніна-Марцінкевіча доўно вядома ў гісторыі родная літаратуры.Ён па праву лічыцца заснавальнікам новай беларускай літаратуры.Зразумець значэнне дейнасці пісьменніка можна толькі склаўшы ў адзінае цэлае ўсё, што стварыў ён як першы беларускі прафесійны літаратар XIX ст., драматург,перакладчык, публіцыст і асветнік.
Міфалагічныя вобразы ў паэме Тарас на Парнасе.
У раскрыцці галоўнай ідэі паэмы "Тарае на Парнасе" вялікае значэнне маюць міфалагічныя вобразы. Праз усю паэму праходзідь думка аб новай літаратуры, высмейваецца кансерватызм дваранскай літаратуры і ўзносіцца талент пісьменніка.
Пан і селянін у творчасці В. У. Дуніна-Марцінкевіча.
Самым вядомым пісьменнікам другой паловы XIX стагоддзя па праву лічыцца Вінцэнт Дунін-Марцінкевіч. Паэт, драматург, тэатральны крытык, ён усхваляў працавіты і шчыры беларускі народ, крытыкаваў прыгонны лад і прыгоннікаў.
Вобраз палясоўшчыка Тараса па паэме Тарас на Парнасе. другое.
Аўтарства паэмы "Тарас на Парнасе" доўгі час заставалася невядомьш, устанавіць яго было нялёгка з тае прычыны, што зусім адсутнічалі дакументальныя звесткі аб аўтары. Але апублікаваныя матэрыялы беларускага паэта і фалькларыста Аляксандра Рыпінскага сведчаць, што паэму "Тарас на Парнасе" налісаў у 1855 годзе ўраджэнец Віцебшчыны Канстанцін Вераніцын.
Народ і Радзіма ў лірыцы Максіма Багдановіча.
У кожнай літаратуры ёсць паэты і пісьменнікі, якімі ганарацца іх нашчадкі. У беларускай літаратуры такімі былі Янка Купала, Якуб Колас і Максім Багдановіч. Апошняму з іх — М. Багдановічу — лёс адмераў толькі дваццаць пяць вёсен і зім. І за гэты кароткі жыццёвы шлях ён паспеў напісаць "Вянок", споведзь яго душы.
Вобраз Тараса ў паэме Тарас на Парнасе.
Паэма "Тарас на Парнасе" мае глыбокі сэнс. На першы погляд здаецца, што гэта звычайны жартоўны твор. Але тут выяўлены неардынарны погляд аўтара на жыццё сялян. Вобраз Тараса, галоўнага героя твора, увасабляе характэрныя рысы ўсяго беларускага народа.
Тэма Радзiмы у паэзii А.Разанава
Тэма Радзiмы у сучаснай паэзii Сучасная бел паэзiя вядзе адлiк часу з 50-х гадоу. Вялiкi уплыу на яе развiцце аказау грамадска-сацыяльны уздым, дзякуючы якому узрасла увага да
Билеты по белорусской литературе
Билет №1 Вопрос №1. Аповесць Васiля Быкава "Знак Бяды", яе iдэйны змест. Вобразы Петрака i Сцепанiды. У аповесцi "Знак Бяды", за якую у 1986 г. В.Быкаву была прысуджана Ленiнская прэмiя, вайна паказана праз успрымацце яе мiрным жыхаром. Пачынаецца аповесць апiсаннем спаленага хутара, якi як бы папярэджвае людзей аб хуткай бядзе.
Творчасць Кузьмы Чорнага і сусветны мастацкі вопыт
Кузьма Чорны - знакавая постаць для беларускага прыгожага пісьменства. Наватарскi характар творчасцi К. Чорнага. Маштабнасць мастацкай задумы пісьменніка. К. Чорны і літаратура "плыні свядомасці". Творы К. Гамсуна і К. Чорнага: падабенства творчасці.
Асаблівасці фарміравання беларускай нацыi
Працэсы этнiчнай эмансiпацыi народаў і росту нацыянальных рухаў ў XIX стагодзі. Складаны шлях беларускага этнасу да станаўлення нацыi сучаснага тыпу. Тэрыторыя фармiравання беларускай нацыi. Дзейнасць збiральнiкаў фальклору, гiсторыкаў і этнографаў.
Заходняя Беларусь у складзе Польшчы
Прамысловасць Заходняй Беларусi пасля вайны. Эксплуатацыю прыродных багаццяу Заходняй Беларусi польская улада. Зямельная рэформа у пачатку 20-х гадоу. Знiшчэння беларускай мова. Культурнае жыццё беларускага народа. Польская буржуазія і памешчыкі.
Конспект по истории Беларуси
VI БЕЛАРУСЬ У СКЛАДЗЕ РЭЧЫ ПАСПАЛИТАЙ (II палова XVI ст.) 1. Люблинская уния 1569. Вытоки и змест. 3. Рэлигийна-царкоуная Берастейская уния 1596 г. Сутнасць унияцтва.
Заканадаўчыя дакументы навейшага часу
Агульная характарыстыка гісторыі Беларусі: перыяд дзейнасцi у Беларусi кароткачасовых дзяржаўных i адмiнiстрацыйна-тэрытарыяльных адзiнак, сецыфiка наступнага этапу развiцця заканадаўства БССР. Асноўныя вiды заканадаўчых дакументаў навейшага часу.
Асаблівасці фарміравання беларускай нацыi
Беларускi дзяржаўны унiверсiтэт Гістарычны факультэт Кафедра гiсторыi Беларусi старажытнага часу i сярэднiх вякоў Рэферат па тэма: Асаблівасці фарміравання беларускай нацыi
Палітычныя мадэлі журналістыкі
Італьянскі прафесар Паоло Манчыні, што выкладае ва універсітэце Перуджы, вывеў тры мадэлі прэсы – ліберальную, палярызованую плюралістычную і дэмакратычную карпаратыўную. Але, безумоўна, ні адна мадэль не існуе ў чыстым выглядзе. СМІ Беларусі.